27 juillet 2024

Ubushikiranganji bwo Gushigikirana, Imibano, Agateka ka zina Muntu n’Iterambere Ridakumira bwaratunganjije kuri wa 17 nzero 2024, umunsi wahariwe kumenyekanisha ivyaranguwe mu ntumbero yo gushira mu ngiro Ingingo 1325 y’akanama kajejwe amahoro n’umutekano k’ishirahamwe mpuzamakungu ONU

Ubushikiranganji bwo Gushigikirana, Imibano, Agateka ka zina Muntu n’Iterambere Ridakumira bwaratunganjije, kuri uyu wa 17 nzero 2024, mu ntara ya Makamaba, komine Mabanda, neza na neza ku mutumba Musenyi, zone Gitara, umunsi wahariwe kumenyekanisha ivyaranguwe mu ntumbero yo gushira mu ngiro Ingingo 1325 y’akanama kajejwe amahoro n’umutekano mw’ishirahamwe mpuzamakungu ONU, iyo ngingo nayo ikaba yerekeye abakenyezi, amahoro n’umutekano.

Kuri uyo munsi, Ubushikiranganji bw’Intwaro yo hagati bwari buramutse bwakira abarundi bahungutse bava mu gihugu ca Tanzaniya, bakaba bakiriwe n’Umuyobozi Mukuru muvyo ajejwe harimwo gutahukana impunzi, Nesitori Bimenyimana arikumwe n’Umuyobozi mukuru ajejwe iterambere ry’abakenyezi mu Bushikiranganji muvyo bujejwe harimwo gushigikirana, Donatienne Girukwishaka, uwaserukiye ishirahamwe mpuzamakungu ryitaho impunzi UNHCR, Vareriya Komguem hamwe rero n’abajejwe intwaro muntara ya Makamba.

Abagiye barafata amajambo bose uhereye kuri Buramatari w’Intara ya Makamba, Tantine Ncutinamagara barashimiye abo bari bahejeje guhunguka, babipfuriza kwisanga mu gihugu cabibarutse, babasaba kandi kubana neza n’abandi, bongera babahamagarira gukura amaboko mu mpuzu bakore ibikorwa vyo kwiteza imbere ndetse nivyo guteza imbere igihugu cabo. Nayo abasangwa babasavye kubakiriza yompi babereke urukundo, babafashe udukorwa, babadugirize ikivi.

Umuyobozi Mukuru ajejwe iterambere ry’Umukenyezi mu Bushikiranganji mu vyo bujejwe harimwo gushigikirana, Donatienne Girukwishaka yaserukiye Umushikiranganji muri ico gikorwa, yamenysheje ko bashimye kwifadikanya nabo bahungutse kuri uyu munsi wo kurabira hamwe ivyaranguwe mu ntumbero yo gushira mu ngiro ingingo 1325, aho yashikirije ko bahisemwo gutunganya uwo munsi bayaga nabo bagarutse mu gihugu c’amavukiro. Aha akaba yaciye aboneraho  kubakeza kuri iyo ngingo bafashe bo nyene yo gutahuka mu gihugu c’abibarutse. Ati « Tubabonye, tubona ivyiza vy’iyo ngingo 1325 ».

Donatienne Girukwishaka yamenyesheje ko iyo ngingo yashizweho kw’igenekerezo rya 31 gitugutu umwaka w’2000, ikaba yubakiye ku nkingi 4 arizo zizi : (i) Uguserukirwa kw’abakenyezi aho hose havurwa ibijanye no gukinga amatati, kuyatatura hamwe no kuba mu nzego zihagararira amahoro n’umutekano; (ii) Gukinga kugira ngo ibiza, intambara ntibisubire gutikiza inganda mu gihugu mu bihe bitoroshe, nayo abakenyezi n’abana babarinde amabi yokwaduka atewe nivyo bihe; (iii) Gukingirwa, aho ibihugu bihamagarirwa gushiraho amategeko n’inzego bituma agateka n’uburerenganiza vy’abakenyezi n’abigeme vy’ubahirizwa naho twoba turi mu bihe bitoroshe vy’amatati canke vy’intambara; (iv) Izamurwa ry’ubutunzi n’ikibano, ama Reta akaba asabwa kwitwararika  ivyankenerwa bihariwe abakenyezi n’abigeme mu gihe co guhunguka, gusanura ivyasambutse inyuma y’intambara  no gusubiza mu buzima busanzwe abahoze ku rugamba.

Umuyobozi mukuru yaramenyesheje ko ibikorwa bitari bike vyararanguwe mu mwaka w’2023 twararaye dusozereye mu ntumbero yo gushira mu ngiro integuro y’ibikorwa vy’igihugu vy’umwaka 2022-2027, aha akaba yaciye avuga nk’ishirwaho ry’ibanki y’iterambere ry ‘abakenyezi, gukarihiriza ubwenge abakenyezi muvyereye kwiteza imbere mubijanye n’ubutunzi hamwe n’iyindi migambi yo gushigikira iterambere ridakumira no kurwanya amabi afatiye ku gitsina. Ati « Uyu munsi rero n’umwanya wo kurabira hamwe ibikorwa biba bimaze kurangurwa no kwiha intumbero ku bikorwa bizoshimikirwako mu mwaka ukurikira.

Yarangije ijambo ryiwe asubira kubahamagarira gukura amaboko mu mpuzu ngo bifatanye n’abandi mu bikorwa vyo kwiteza imbere barwanye ubukene n’inzara mbere bateze imbere n’igihugu c’abibarutse na cane cane babumbatire amahoro n’umutekano bagire umubano mwiza n’abasangwa.